In mijn praktijk zie ik vaak dat veel gezondheidsklachten bij vrouwen verband houden met hun menstruatiecyclus, en daarmee dus ook met hun hormoonbalans. Klachten variëren van onregelmatige cycli, pijnlijke menstruaties en stemmingswisselingen tot uitgesproken PMS (Premenstrueel Syndroom). Ayurveda biedt natuurlijke oplossingen die deze problemen aanpakken bij de oorzaak en niet alleen maar symptomen onderdrukken.

Als tiener werd in mijn omgeving de menstruatie gezien als iets waar meisjes “gewoon doorheen moesten”. Als je niet mee kon doen met gymles, moest je aan de kant toekijken, ook in de wintermaanden op maandagochtend om 8.00u, terwijl de verwarming nog niet eens aan stond. De meeste leraren moedigden ons aan om pijnstillers te nemen en toch mee te doen, want volgens hen zou beweging de pijn verminderen. Ze bedoelden het vast goed, maar hun aanpak was in mijn optiek niet juist.

In de ayurveda wordt elk mens gezien als uniek en met een eigen constitutie en specifieke behoeften. Daarom kijken we bij menstruatieklachten verder dan alleen de symptomen. Twee vrouwen kunnen allebei pijn ervaren, maar de hoofdoorzaak kan totaal verschillend zijn. We kijken naar voeding, beweging, medische achtergrond, leefomgeving, seizoen en levensstijl. De begeleiding van een stewardess die onregelmatige shifts draait en met tijdsverschillen te maken heeft, zal anders zijn dan die van iemand met een kantoorbaan van negen tot vijf.

De menstruatiecyclus vanuit ayurvedisch oogpunt

Om menstruatieklachten te begrijpen, is het belangrijk te weten hoe ayurveda de levensfasen van de vrouw bekijkt:

• De kindertijd wordt beheerst door Kapha dosha (elementen water en aarde).
• De vruchtbare jaren worden gedomineerd door Pitta dosha (elementen vuur en water).
• De latere levensfase (vanaf ongeveer 55 jaar) wordt beïnvloed door Vata dosha (elementen lucht en ruimte).

De borst- en baarmoederweefsels worden het eerst gevoed in het vrouwelijk lichaam. Voor een gezonde, regelmatige cyclus is het nodig dat Pitta de voedingsstoffen omzet in bloed, dat vervolgens via Vata het lichaam kan verlaten. Dit is de menstruatie zelf. Wanneer PMS-symptomen optreden, zijn vaak zowel Vata als Pitta uit balans. Een vrouw met een overheersende Vata-constitutie die leeft in een koud, droog klimaat en maaltijden overslaat, zal bijvoorbeeld eerder last krijgen van stekende pijnen, een schaarse of bruinige menstruatie en vermoeidheid.

De menstruatie is in feite een natuurlijk reinigingsproces van het lichaam; een maandelijkse detox. Het bloed dat vrijkomt, bevat afvalstoffen die het lichaam niet meer nodig heeft. Daarom is het belangrijk om de kwaliteit van je menstruatie te observeren: hoe is de kleur, de geur, de hoeveelheid? Zijn er stolsels, en hoe lang duurt je menstruatie? Deze observaties helpen om te begrijpen of er sprake is van een Vata- of Pitta-verstoring.

Volgens ayurveda is rust essentieel tijdens de eerste drie dagen van je menstruatie, zowel lichamelijk als mentaal. Ikzelf beoefen drie dagen per week Ashtanga Yoga en daarnaast doe ik ook driemaal per week aan HIIT, cardio en krachttraining. Ook in de meeste yogasystemen wordt aangeraden om de eerste dagen van je menstruatie te rusten. Het lichaam kan niet efficiënt reinigen als je het tegelijkertijd belast met intensieve inspanning. Een beetje ongemak is normaal, maar leer luisteren naar je lichaam en onderscheid maken tussen lichte ongemakken en echte disbalans.

Wat kun je doen bij PMS?

Bekijk niet alleen je menstruatie, maar je hele cyclus. Houd bij hoe je je fysiek én emotioneel voelt gedurende de maand. Veel klachten kunnen voorkomen worden door een leefstijl die past bij jouw constitutie: de juiste voeding, voldoende beweging en kwalitatieve rust; de drie pijlers van gezondheid volgens ayurveda. Wat voor de een gezond is, kan voor de ander juist belastend zijn. Ayurveda helpt je begrijpen wat jij nodig hebt om in balans te blijven.

Als je al klachten hebt, kijken we naar de plek in het lichaam waar afvalstoffen (ama) zich hebben opgehoopt en hoe lang dit al speelt. Ook medicatie (zoals anticonceptie of schildkliermedicatie) kan invloed hebben op je cyclus. Pijnstillers kunnen tijdelijk verlichting geven, maar lossen het probleem niet op. De pijn is een teken dat er iets in je leefstijl moet worden aangepast.

Mijn advies: kijk met zachtheid naar je huidige gewoonten en vraag indien nodig om  begeleiding van een gekwalificeerd Ayurvedisch Practitioner. Op manier kun je op een efficiënte manier werken aan je herstel en balans.

Wil je leren hoe jij meer grip kunt krijgen op je cyclus? Maak een afspraak met me door online te boeken, of vul het contactformulier in. Dan bekijken we samen wat ayurveda voor jou kan betekenen.